Habaye ibyumweru bitandatu kuva ingingo yanjye ya coronavirus - gutegereza no gushakisha. Gutegereza ibizakurikiraho nibirangira. Gushakisha ibisubizo byatsinzwe ariko nanone bikananirana kubibazo byubuzima no kurengera ubuzima bwabantu, ariko kandi nubuzima ndetse nigihe kizaza cyubukungu, bigomba gutanga amikoro yo gukemura ibibazo bya societe nonaha na nyuma yicyorezo cyicyorezo . Muri kiriya gihe, indwara yakwirakwiriye ku mugabane wose w’Uburayi, ikwirakwira cyane ku mugabane w’Amerika y'Amajyaruguru, kandi igera ku rwego rw’isi rwose ifite ibyago byinshi byo kwibasira Afurika ndetse n’ibindi bihugu byo mu majyepfo y’iburasirazuba bwa Aziya. Ubu kandi ni uburyo bwo kwisi yose, ariko ntidushobora kwirwanaho kwisi yose. Muri kiriya gihe, ukuri gukabije kwagaragaye ko amatsinda y’amahanga, yaba ay'ubufatanye, politiki cyangwa ubukungu, adashobora guhangana neza n’ibibazo byiyongera ku bibazo bibabaje. Twahise twumva ko ari benshi cyane, ariko ibisubizo nyabyo bigumaho kugiti cye, umuryango, isosiyete na leta.
Duhereye kuriyi mitekerereze yoroshye, ariko muburyo bushingiye kumyumvire yiki gihe, umwanzuro umwe wingenzi urasohoka, kandi nibyo bikenewe guhinduka. Hanyuma, ibintu byose bisa nkamateka byateye impinduka zikurikira. Izi mpinduka zari kurwego rwabantu kandi buri gihe zagaragaraga muguhindura imitekerereze, ndetse no muri iki gihe bigaragazwa ahanini no gutinya ikintu kivuyeho, ukurikije uko uyu munsi ubona, nta guhunga. Guhindura umuntu kugiti cye kimwe nimyitwarire rusange bigomba gutuma umuntu areka inzira yubuzima idatekereza ejo hazaza. Twishyura umusoro munini wo kuzamura ibicuruzwa bitagira umupaka ku mana tudashaka gusenga gusa ahubwo tunayubaha. Muburyo bwacu bwo kubaho, twambura abadukomokaho ejo hazaza. Ntidukwiye kwitega ko impinduka ziza wenyine, bizabaho uko byagenda kose. Ntabwo tugomba kwitegura impinduka gusa, ahubwo nibindi byinshi, abanyabwenge bazabizana. Nyamara, impinduka zavuyemo ni igisubizo cyibimenyetso bidasubirwaho byubuzima bwimibereho na politiki, kimwe nimpinduka muri paradigima yubukungu.
Ariko tugomba gutangira guhinduka twenyine, mugusuzuma ibyo dushyira imbere, umubano dufitanye nimiryango yacu, ibidukikije cyangwa igihugu cyacu. Igihugu, birakwiye rero - tubona leta, iyo tumeze neza, mubi aho kuba byiza. Benshi basakuza bavuga ko leta igomba kuba ntoya, cyane cyane mubijyanye niterambere ryubukungu niterambere ryimibereho. Ariko, duhita tuvumbura leta nkumukiza wenyine mugihe habaye ukutubahiriza imiterere isanzwe, kandi iki kibazo nacyo kigereranywa nicyorezo cyubu. Turahita dusaba ko leta yakwishyiriraho inshingano twese, aho yakura ibikoresho. Nkikintu cyatekerejweho, leta irashobora kujya mumadeni, amaherezo igahomba ntawe ubangamiye. Ariko, leta ntabwo ari ikintu cyatekerejwe na gato. Igihe kimwe, umwami w'icyamamare w'Ubufaransa Louis XIV yavuze imvugo ibaba "Leta ni njye." Mu gihe cyo kumurikirwa, aya magambo yahinduwe muburyo bwa gisivili, buri muturage, harimo "umuturage wumwami" yari leta. Iyo abantu bose, njye, wowe, nabandi bose bamenye ko "leta ari njye," baba bafite impinduka nini mumitekerereze yabo, kuko ikintu cyatekerejweho kugeza ubu cyihariye kandi kigira ingaruka kuri buri wese muri twe. Kuberako icyo gihe ntagomba leta, ahubwo ni njye ubwanjye, niyambuye kandi ndibeshya. Noneho ndabona kandi ubwisanzure bwabaturage atari ikintu cyankorera gusa ntitaye kubandi, ahubwo nkigikoresho cyinshingano zanjye bwite no guhanga no kwitwara neza muri societe. Noneho rero, reka twemeze insanganyamatsiko "Ndi leta" mubuzima bwacu bwite kandi tuyishyire mubikorwa mubihe byiza nibibi. Nitucunga ibi, tuzagira impinduka nini itazagira ingaruka kuri twe ubwacu gusa, ahubwo no muburyo bugari, imibereho, politiki nubukungu.
Gufasha ubucuruzi muribi bihe bitoroshye nabyo ni ingingo ikunzwe muriyi minsi. Turimo gutezimbere inzira idasobanuwe neza. Ibi bijyanye no gufasha societe muri rusange, ntabwo ari ibigo byihariye, kuko, kandi twese tugomba kubimenya, ibikorwa byubukungu mubukungu bwisoko, bihagarariwe byumwihariko nabikorera, niyo soko yonyine yibikoresho nubutunzi kuri bose. ibindi bice byubuzima. Hatariho ubwo buryo, nta nkunga izaterwa n'ubuzima, uburezi, imibereho myiza, umuco, siyanse n'ubushakashatsi, cyangwa politiki y’ububanyi n’amahanga. Inkunga yuyu munsi mubikorwa byubukungu ntabwo itera kubaho gusa, ahubwo nubuzima bwiyubashye bwumuryango wose mugihe kizaza. Aka ni akandi gace k'impinduka byanze bikunze mubitekerezo byacu. Muri icyo gihe ariko, abikorera muri rusange bagomba kwerekana inshingano zikomeye mu mibereho mubihe bibi, ariko cyane cyane mubihe byiza.
Impinduka yazanywe nicyorezo cyubu izabona imvugo muguhindura imiterere yubukungu. Mubihe nkibi, ibigo byinshi nubucuruzi birashira. Udushushanyo twinshi twubucuruzi dutakaza icyubahiro haba mugihugu ndetse no kwisi yose, kandi tugasimburwa nabakinnyi bashya, hamwe nimishinga mishya igenda ihindura imiterere yubukungu bwigihugu cyangwa ubukungu bwisi. Ibi kandi birareba rwose muri Silovakiya. Ndetse isura yubu ubukungu bwacu ntishobora gukemura ibibazo bya siyansi ninganda. Ntidushobora kandi kugira intego yo gukomeza imiterere yubukungu muri iki gihe. Gutangira virusi nyuma ya virusi bigomba nanone kuba intangiriro yo guhindura imiterere yubukungu dufite intego isobanutse yo guteza imbere guhangana kwacu, haba muburayi cyangwa mububanyi nisi. Niba tutagize icyo duhindura nonaha, bizatinda. Mubyongeyeho, dufite amahirwe menshi yo gusobanura icyerekezo cyacu nubuzima bwacu bw'ejo hazaza, tumenya ko "leta ari njye."
Gusa icyorezo hamwe nicyorezo cyanduye ku isi, cyamaze ibinyejana birenga bibiri, kiragereranywa nicyorezo cyubu. Impinduka nyamukuru yari inzibacyuho kuva mu gihe cyo hagati yerekeza kuri Renaissance hanyuma tujya mu Kumurikirwa. Ibi bivuze kuvuka ubwa kabiri kubantu, abaturage nibihugu. Icyo bizasobanura kuri twese ni COVID-19 y'ubu. Kubwamahirwe, igihe cyashize ntigishobora kugereranywa nigihe cyo hagati. Dufite ibihe bizwi muri rusange byo gukura kandi tunatezimbere imibereho. Muri icyo gihe, icyakora, dufite igihe cyo kwisi yose nta tegeko, igihe cyo guhuza imibereho kugeza murwego ruto cyane rwabakire bakomeye nabandi, igihe cyo guseswa buhoro buhoro ibyiciro byo hagati. Byari kandi igihe cyo gutesha agaciro umubano wabantu cyangwa ibyiciro byagaciro. Ubwiyongere bwubutunzi bwabantu kugiti cyabo burenze kure umutungo waboneka mubihugu byinshi, kandi ubwinshi bwimari shingiro isesa sisitemu yabikoze. Ubukungu bwisoko bwahindutse buhoro buhoro mubukungu bwiharira kugenzura ibice byingenzi byibikorwa byubukungu kwisi.
Utu ni uturere dukeneye guhinduka. Niba dushobora kubishushanya murubu buryo, ibinini bishyushye bya coronavirus nabyo bizagira uruhande rwiza. Niba atari byo, tuzagenda twegera hafi yo gusenyuka kwimibereho nubukungu. Nahoraga nishimira Renaissance, kuko yazanye iterambere rinini ryindangagaciro zumwuka, siyanse nubuhanzi bityo nkitegura intangiriro yo gusobanukirwa isi nshya. Nizera ko tugifite ubuzima bushya muri iki gihe, dukeneye kubyumva neza no kumenya ko "leta ari njye".
Peter Mihók
Perezida SOPK
Inkomoko: Urugaga rw’ubucuruzi n’inganda muri Silovakiya, 29/4/2020
http://web.sopk.sk/view.php?cisloclanku=2020042901